Tandheelkunde

waarom?

Het paardengebit is een zeer dynamisch geheel. Gedurende het leven veranderd de kiezenrij van het paard. Van de volwassen tand van het paard zien we een klein stukje in de mond (de klinische kroon), maar onder het tandvlees en in de kaak ligt nog een lange kies verborgen. Gedurende het leven van het paard schuift een kies langzaam omhoog uit de kaak, dit ‘groeien’ gebeurt met een snelheid van 2-3 mm per jaar (bij jonge paarden iets sneller). Door het malen van het ruwvoer slijt het stuk van de tand dat we zien in de mond ook geleidelijk af, waardoor de lengte van de kies in de mond bij correcte afslijting gelijk blijft.

Maar helaas gaat deze groei en afslijting niet altijd gelijk over alle kiezen verdeeld, waardoor er problemen zoals hoogteverschillen en scherpe randen ontstaan. Vroeger werd een gebitscontrole pas uitgevoerd wanneer een paard problemen ondervond. Een paard laat echter pas merken dat er een probleem is wanneer dit al zeer ernstig is. Als er niks met deze afwijkingen gebeurt, worden ze alleen maar groter omdat de tanden door blijven groeien en in een afwijkend patroon afslijten. Het kan dan veel tijd kosten om dit weer te herstellen door middel van regelmatige gebitsbehandelingen of soms onherstelbaar zijn. Dat kan grote gevolgen hebben voor de duurzaamheid van het gebit en de gezondheid en het welzijn van het paard. Wanneer er gedurende het hele leven van het paard de kiezen gelijkmatig afslijten zal het gebit veel langer mee gaan dan bij een afwijkende afslijting. Daarom is het belangrijk om een jaarlijkse gebitscontrole uit te voeren zodat problemen vroegtijdig herkend en behandeld kunnen worden.

Gezondheid
De gezondheid van het paard begint in de mond. Bij een goed functionerend gebit zal het voedsel grondig worden vermalen en vermengd met speeksel, voordat het wordt doorgeslikt. Hier begint de vertering van het voedsel om alle hoognodige voedingsstoffen binnen te krijgen. Als het gebit niet goed functioneert en het ruwvoer niet goed vermalen wordt, zal de de vertering in de darm minder efficiënt zijn. Belangrijke voedingsstoffen worden daardoor minder goed opgenomen. Daarnaast zorgt het kauwen voor voldoende speekselproductie, dat de maag buffert en daarmee de maag beschermd tegen maagzweren.

Rijcomfort
Wolfskiezen en afwijkingen zoals scherpe punten, haken of onbalans in de mond kunnen ervoor zorgen dat het paard het bit niet wil aannemen, verzet toont of een ongelijke aanleuning heeft. Ook kunnen er in de mond beschadigingen van het bit aanwezig zijn zonder dat er rijtechnische klachten zijn. Deze rijtechnische problemen kunnen met regelmatige gebitscontrole geconstateerd, voorkomen en behandeld worden.

wilde paarden

Paarden in de natuur gaan toch ook niet naar de tandarts? Dit klopt, maar een paard in de natuur heeft een diverser (vaak stengeliger) rantsoen en zal tijdens het eten het hoofd vaker omhoog, omlaag en opzij doen om goed op zijn omgeving te letten. Doordat paarden op het stengelige voer in de natuur langer moeten kauwen en met de wisselende hoofd-halshouding bij elke kauwbeweging de positie waarin de kiezen op elkaar staan veranderd, zal het gebit regelmatiger afslijten en zullen er minder afwijkingen ontstaan. Daarnaast verlangen wij meer van onze paarden wat betreft leeftijd en het berijden. In de natuur krijgen paarden in de natuur geen hoofdstel om of bit in de mond. Een paard in de natuur heeft bijvoorbeeld minder last van scherpe punten op de kiezen omdat de wangen er niet tegenaan gedrukt worden door een hoofdstel. Wanneer een paard in de natuur gebitsproblemen heeft zal het gaan slijten en steeds magerder worden totdat het overlijd, iets wat wij willen voorkomen zodat we onze paarden gezond oud kunnen laten worden.

sedatie?

Een lichte verdoving is belangrijk om een gebitscontrole en -behandeling goed te kunnen uitvoeren. Het balanceren van het gebit is één van de belangrijkste onderdelen van de behandeling waarbij gestreefd wordt naar een functioneel en duurzaam gebit. Tijdens de controle wordt er gekeken of de druk gelijkmatig over alle kiezen verdeeld is en of de kiezen gelijkmatig met elkaar in contact komen. Het is belangrijk dat de kiezen gelijkmatig met elkaar in contact komen om de maalfunctie te bevorderen en de kiezen zo lang mogelijk te behouden. Om dit te controleren wordt de maalbeweging nagebootst en dan de drukverdeling over de kiezen bekeken. Een onverdoofd paard (hoe braaf ook) kauwt of opent zijn mond op deze handeling waardoor het onmogelijk is om het contact van de kiezen te bekijken en zo het gebit op de juiste wijze te balanceren.
Wist u dat de kiezen tot bijna onder het oog naar achter doorlopen in de mond? Om ook goed achterin de mond nauwkeurig en volledig te behandelen is vrijwel altijd wat verdoving nodig. Daarnaast zorgt de sedatie voor ontspanning van het paard, zijn kauwspieren en het kaakgewricht. Hierdoor is de behandeling met verdoving comfortabeler voor het paard zowel tijdens als na de behandeling.
Let op: het verdoven van paarden via het bloed mag alleen uitgevoerd worden door dierenartsen!

werkwijze

Voorafgaand aan de gebitsbehandeling is het van groot belang dat het gebit uitgebreid wordt gecontroleerd. De gebitsinspectie wordt op een gestructureerde manier uitgevoerd. Al voorafgaand aan de sedatie wordt het hoofd bekeken en afgevoeld op vorm en pijnlijkheid. Daarna wordt het paard gesedeerd en wordt het paardenhoofd in een steunend halster geplaatst zodat er op een fijne hoogte goed in de mond gekeken kan worden. Voordat een mondsperder ingedaan wordt, worden de snijtanden en de beweging van de kiezen gecontroleerd (nabootsen kauwbeweging). Vervolgens wordt met behulp van een mondsperder, een goede lichtbron en een spiegel de mondholte grondig bekeken en nagevoeld. Hierbij worden niet alleen de kiezen, maar ook alle zachte weefsels in de mondholte goed gecontroleerd.

Naar aanleiding van de bevindingen van de gebitscontrole wordt een behandelplan gemaakt. Met behulp van onze uitgebreide uitrusting kan het paardengebit nauwkeurig behandeld worden. De gebitsbehandeling wordt uitgevoerd met behulp van elektrische vijlen. Met elektrische vijlen kan heel nauwkeurig behandeld worden. Zowel de kiezen als de snijtanden worden behandeld. Na de behandeling vind een zeer belangrijke controle plaats, hierbij wordt beoordeeld of de kiezenrijen na de behandeling weer goed op elkaar passen. Met een wangretractor wordt langs de kiezenrijen gekeken terwijl de kauwbeweging wordt nagebootst. Indien nodig worden er nog aanpassingen gedaan totdat het gebit perfect op elkaar past. Deze cruciale stap mag niet achterwege gelaten worden.

certificering

Het is belangrijk dat de gebitscontrole en behandeling grondig en goed uitgevoerd worden. Toch is er nog veel verschil in kennis en werkwijzen tussen verschillende paardentandartsen en -gebitsverzorgers. Belangrijk om te weten is dat iedereen zich ‘gebitsverzorger’ mag noemen, ook zonder de juiste opleiding. Over het opleidingsniveau van de ‘gebitsverzorger’ is niets in de wet vastgelegd, behalve dat alleen dierenartsen mogen sederen. Het is lastig om als paardeneigenaar te beoordelen of er een goede gebitscontrole en -behandeling uitgevoerd wordt. Daarom zijn er verschillende opleidingsinstituten waarbij paardentandartsen en -gebitsverzorgers zich door middel van opleiding en meerdere examens kunnen laten certificeren, zoals de NVVGP en (I)AED. In de database van De Nederlandse Vereniging voor Gebitsverzorging bij het Paard (NVVGP) kunt u zoeken naar gecertificeerde paardentandartsen en -gebitsverzorgers: Leden zoeken | NVVGP - Gebitsverzorging bij het paard. Onze Erkende paardendierenarts en paardentandarts Sandra Derks is NVVGP gecertificeerd.

behandelingen

Behandelen van veelvoorkomende gebitsproblemen (haken, scherpe punten, etcetera)

• Uitbalanceren van het gebit ·
• Behandelen van EOTRH (snijtandextractie) (lees hier meer over EOTRH)
• Verwijderen van wolfskiezen onder lokale verdoving
• Melktanden en/of melkkiezen (doppen) verwijderen
• Behandeling van diastasen (ruimtes tussen de kiezen)
• Verwijderen van tandsteen
• Constateren en behandelen van bit laesies
• Het maken van röntgenfoto’s van het gebit
• Kies- en snijtandextracties
• Het constateren van cariës (gaatjes) en een behandelplan hiervoor opstellen